Laatst las ik een column van Sandra Olsthoorn, AI-redacteur bij de Nederlandse krant, het Financieele Dagblad, en ik wil die graag met jullie delen, omdat het volgens mij raakt aan iets wat ons als counsellors direct aangaat.
Zij beschrijft hoe ze “AI” als therapeut heeft geprobeerd. En verrassend genoeg – of misschien juist niet – had die AI therapeut haar binnen tien minuten aan het huilen. Ze voelde zich echt begrepen, op een manier die ze in het dagelijks leven zelden meemaakt. Ze vertelde over hoeveel energie het kost als ADHD’er om de hele dag te doen alsof je nergens last van hebt. Om in vergaderingen niet voortdurend afgeleid te raken, de draad niet heel snel kwijt te raken in gesprekken of niet stuk te lopen op een klein, maar vervelend administratief klusje. En de AI therapeut reageerde zó invoelend dat het haar raakte.
Maar ze hield het bij die ene sessie. Niet alleen omdat ze, zoals ze zelf zegt, door haar ADHD snel dingen uit het oog verliest als ze niet zichtbaar zijn. Maar ook omdat het niet goed voelde om zulke persoonlijke zaken met een machine te delen – zeker niet als je, zoals zij, techbedrijven sowieso al wantrouwt als het gaat om privacy. Waarom zou ze dan nu ineens haar hele hebben en houden met een AI therapeut delen?
Wat haar echt aan het denken zette, was niet alleen haar eigen ervaring, maar vooral wat ze zag gebeuren bij anderen. Op sociale media delen mensen op een luchtige manier de meest persoonlijke AI-interacties. Alsof het normaal is om je diepste geheimen aan een algoritme toe te vertrouwen. En erger nog: dat veel mensen het fijner vinden dan écht contact met een mens.
Ze waarschuwt voor een sluipend risico. Niet zozeer het sciencefictionbeeld van AI die de wereld overneemt, maar de sociale erosie die zich ongemerkt voltrekt. Zoals we bij sociale media hebben gezien: terwijl we gefascineerd toekeken hoe Facebook de wereld veranderde, groeide er een generatie op die zich eenzamer voelt dan ooit.
Sandra vraagt zich af: wat gebeurt er als we steeds meer gewend raken aan gesprekken zonder frictie? Gesprekken met een AI die je nooit tegenspreekt, die altijd beschikbaar is, en die altijd precies reageert zoals jij wilt? Dat is heel comfortabel – maar ook onmenselijk. Want échte relaties zijn juist soms ongemakkelijk. Je wordt niet altijd begrepen, er zijn misverstanden, je voelt je gekwetst of zegt iets doms. En precies daar leer je van, daar groeit je veerkracht door.
Ze trekt de parallel met hoe we kinderen steeds meer willen beschermen tegen negatieve ervaringen, waardoor ze minder weerbaar worden. AI dreigt ons nu hetzelfde aan te doen: het traint onze sociale spieren niet, maar laat ze juist verslappen.
Als counsellors weten we hoe belangrijk het is om die ongemakkelijke momenten niet uit de weg te gaan. Het zijn precies die momenten waarop mensen leren, reflecteren en groeien. Maar als AI straks voor velen dé veilige uitweg wordt – de therapeut, de vriend, de gesprekspartner – dan verliezen we iets essentieels in het menselijke contact.
Ik vond het een confronterende maar waardevolle waarschuwing. Zeker in ons vak moeten we ons bewust blijven van deze ontwikkeling: AI kan ondersteunen, maar het mag nooit een vervanging worden van de echte, soms moeilijke maar waardevolle menselijke relatie.